GÖZLÜK İHTİYACI
Bebeğinizin doğumundan sonra, ilk 3 ay içinde, doğuştan katarakt ve çok nadir de olsa göz kanseri gibi ciddi sorunların erken teşhis ve tedavisi için, mutlaka göz bebekleri büyütülerek katarakt ve retina muayenesi yapılmalıdır.
Normal gelişim gösteren sağlıklı çocukların ilk 3 ay içinde yapılacak göz muayeneleri dışında, 1 yaş 3 yaş ve 5 yaşında tekrar kapsamlı göz muayenesi olmaları gerekir. Böylece, göz tembelliğinin ve diğer önemli göz problemlerinin zamanında ve etkili bir şekilde tedavisi mümkündür.
Bununla birlikte,
•Çok yakından televizyon seyretmeye ve kitap okumaya çalışan,
•Televizyon seyretme veya kitap okuma sırasında bir gözünü kapatan,
•Özellikle kitap okuma veya televizyon seyretme sırasında sık sık gözlerini ovuşturan,
•Kitap okurken satırları takipte zorlanan, sürekli parmakla satır takibi yapan,
•Işığa karşı fazla hassas ve gözleri sık sık sulanan,
•Çalışmasına rağmen okul başarısı düşük olan çocukların mutlaka en kısa zamanda bir göz doktoruna muayene olmaları önemlidir.
Çocuklarda gözlük ve görme muayenesi özellikle 3-4 yaşına kadar daha zor ve uzun zaman alabilir. Öncelikle küçük çocuklarda göz doktoru ile iletişim kurma ve harf-şekilleri tanıma ve söyleme sorunları çok yaygındır. Daha da önemlisi çocuklarda gözlük numarasını tespit ederken mutlaka damlalı muayene yapmak gerekir. Çünkü, özellikle okul öncesi yaştaki küçük çocuklarda gözlük ihtiyacı ve kaç numara olduğu ancak damlalı muayene ile anlaşılabilir. Muayene sırasında önce göz bebeklerini büyüten damla damlatılır. Sonra ortalama 1 saat kadar damlanın tam olarak etki göstermesi için beklenir. Göz bebekleri tam olarak büyüyüp gözlerini odaklama refleksi kaybolduğunda, skiyaskopi denilen özel bir muayene ile gözlük numarası saptanır.
Tarihçesi çok eskiye dayanan bu klasik yöntem dışında, günümüzde özellikle doktor korkusu olan veya zihinsel gelişme geriliği bulunan ya da psikolojik olarak uyumsuz çocuk ve yetişkinlerde gözlük numarasını ölçen hızlı ve pratik cihazlar da vardır. Bu modern cihazlar elde tutulabilen fotoğraf makinesi kadar küçük olup, hızlı ve doğru ölçüm yapabilmektedir. Retinomax, Plusoptix, Spot Vision gibi değişik isimleri olan bu teknolojik cihazlar damlasız da ölçüm yapabilmektedirler.
Gözlük numarası tespit edilen bebek ve çocuklarda biyomikroskopik muayene ve retina muayenesi de mutlaka yapılmalıdır. Gözünde şaşılığı veya göz tembelliği olmayan sağlıklı çocuklarda, bazen tespit edilen numara çocuğun yaşına göre normal sınırlarda olup gözlük vermeyi gerektirmez. Bu konuda detaylı muayene sonrası en doğru kararı veriyoruz.
Muayene sonucuna göre, gözlüğe rağmen bir veya iki gözünde belirgin görme azlığı tespit edilen yani göz tembelliği (Ambliyopi) bulunan çocuklarda yaşına ve göz tembelliğinin derecesine göre, her gün belirli bir süre (mesela 2 saat) iyi gören göz kapatılırken, tembel göz ile dikkat gerektiren yakın görme çalışması (ayrıntılı resim boyama ve resim yapama, göz tembelliği için geliştirilmiş bilgisayar oyunları gibi) yapılmalıdır. Göz tembelliği tedavisinin kaç ay yapılacağı tembelliğin derecesi ve çocuğun yaşına bağlı olsa da, genel olarak 9 aydan kısa olmamalıdır.
Göz tembelliği (Ambliyopi) nedir?
Retina, gözün arka iç yüzeyini döşeyen ışığa duyarlı özel bir sinir tabakası olup, sanki bir video kamerası gibi görüntüyü elektrik dalgalarına çevirir. Görme siniri de bu elektriksel görüntü sinyallerini beyne iletir. Beynin arkasındaki görme merkezinde bu sinyaller işlenerek baktığımız görüntülerin algılanması ve böylece çevremizi görmemiz sağlanır.
Sağlıklı bir görme için, retina, görme siniri ve beynin görme merkezinin de sağlıklı olması gerekir. Göz tembelliği bu kuralı bozan bir istisnadır. Çünkü, Göz Tembelliği görme yollarında (retina, görme siniri ve beynin görme merkezi) görüntüleme cihazları ile tespit edilen herhangi bir organik bozukluk olmadığı halde, bir gözün diğerine göre daha bulanık görmesidir. Üstelik bu bulanıklık gözlükle de düzelmez.
Göz tembelliğinin temel nedeni, bebeklik ve çocukluk çağında görme sistemimiz olgunlaşırken şaşılık, miyop-hipermetrop-astigmatizma veya doğuştan katarakt gibi nedenlerle bir gözde oluşan görüntünün diğerine göre daha bulanık olması ve bunun erken dönemde tedavi edilmeden bırakılmasıdır.
Bunun sonucunda, beynimiz tembel gözümüzden gelen bulanık görüntüyü kullanmaz ve kullanılmayan bu göz giderek kalıcı olarak tembelleşir.
Göz tembelliği nasıl tedavi edilir?
Esas olarak, günde belli bir süre iyi gören göze kapatma yapılması veya ilaç damlatılarak bulanıklaştırılması ile tembel gözün daha çok kullanılması sağlanır. Böylece, sadece günde 2 saat bile tembel göz ile resim yapma, kitap okuma ve özel olarak tasarlanmış bilgisayar oyunları ile zamanla göz tembelliği azalır ve görmede artış olur.
Göz tembelliğinde başarılı olmanın temel şartı mümkün olduğunca tembelliğin erken yaşta saptanması ve tedaviye erken başlanmasıdır. Özellikle, 3-5 yaş arası tedavinin sonraki yaşlara göre daha başarılı olduğu bilinmektedir.
Bununla birlikte bilimsel çalışmalar 17 yaşına kadar göz tembelliği tedavisinin işe yarayabileceğini ve görmenin artabileceğini göstermektedir.
